Blog

Waar een wil is, is geen weg

Door Floor Buschenhenke

Deze koan is de titel van John Jansen van Galens ‘verdwaalboek’. Omringd door gekleurde paaltjes en paddenstoelen probeert Jansen van Galen telkens weer in de Nederlandse natuur de weg kwijt te raken. Voor aspirant-verdwalers geeft hij als tip: “Wie tegenwoordig wil verdwalen, moet alle hulpmiddelen ongebruikt laten en het fijne filigreinwerk van aanwijzingen en routes dat Nederland overdekt opzettelijk negeren. De bewuste verdwaler moet een aanhanger worden van wat Piet Grijs, alias Hugo Brandt Corstius, ooit in Vrij Nederland het ‘foutisme’ doopte: bij elke keuzemogelijkheid expres de verkeerde kiezen.” Burgerlijke ongehoorzaamheid, daar houd ik van en daar heeft het ‘opzettelijk verdwalen’ ook wel iets van weg (als je zo braaf bent als ik).

Maar als je ‘geluk’ hebt, dan overkomt het verdwalen je gewoon. Een heleboel verdwaalverhalen komen in dit boek voorbij, van een vader en zoon die door mist overvallen zitten te verkleumen in een schemerig herfstbos, de wadlopers die ’s nachts een hele vloed lang op een zandbank moeten staan, tot hun heupen in het water, en hysterische tieners die een dropping mentaal niet doorstaan en huilend bij een boerin aanbellen om 3.00 ’s nachts.

Ik ging meteen in mijn geheugen graven naar mijn eigen verdwaalervaringen. Ik zou mijzelf willen classificeren als een zeer makkelijke verdwaler. Als ik in de Kalverstraat een winkel uitkom ben ik al dermate gedesoriënteerd dat ik wel eens eerst de verkeerde kant van de straat insla. De natuur schikt mij om die reden nogal af, maar na het aanstekelijke enthousiasme en de beeldende manier waarop Jansen van Galen over de landschappen schrijft waar hij doorheen (ver)dwaalt, begin ik toch stiekem wel zin te krijgen in een ommetje dat uit de hand loopt.

De paradox uit de titel zit zeker ook in de ervaring van verdwaald zijn zelf. Als alles goed afloopt (en negen van de tien keer loopt het goed af) kun je terugkijken op het verdwalen als “lastig, vervelend, beangstigend soms, maar ook met de sensatie dat je dit in Nederland nog mee kunt maken, een vorm van bevrijding”. Al is Jansen van Galen wars van neuzelig filosoferen of de zoektocht naar ‘de diepere betekenis’ van het wandelen, hier geeft hij toch wel een overtuigende oproep om de gebaande paden eens achter je te laten en lekker te gaan dolen: bevrijding door verdwaling!

Op donderdag 25 september is John Jansen van Galen te gast bij ons, voor een avond rond dit boek, waarin we ook de bezoekers van harte uitnodigen om hun eigen verdwaalverhalen te komen vertellen.

Waar een wil is, is geen weg € 16,99

Dan maar dode goudvissen

Noord heeft een nieuwe literaire held. Hij heet Hendrik Groen en is halverwege de tachtig. In 2013 hield hij een dagboek bij over zijn leven in een verzorgingshuis in Noord, dat nu is uitgegeven onder de titel Pogingen iets van het leven te maken, het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 1/4 jaar . Prachtig is ‘t. Hij begint te schrijven als uitlaatklep over zijn zeurende medebewoners, die bij de koffie alleen over kwaaltjes en kleinkinderen willen praten en onzin debiteren over politiek. Zichzelf spaart hij ook niet. Niet klagen, spreekt hij zichzelf meermaals toe. ‘Slappe zak’, noemt hij zichzelf als hij een thee-uitnodiging van een buurvrouw niet heeft afgeslagen.

De theevisite leidt tot de dood van de goudvissen van de derde verdieping en later ook die van de tweede verdieping. En dan is januari nog niet eens afgelopen! Groen’s pogingen om iets van het leven te maken zijn grappig en ontroerend tegelijk. Moedig bestrijdt hij –samen met een paar vrienden in het complex- de somberheid van ouder worden. Hij verzet zich tegen teveel betutteling door de directie en verzorgt liefdevol de medebewoners die dat nodig hebben.

Kortom, Hendrik Groen verdient een etalage. Dus bestelden we boeken, t-shirts, posters en we plaatsten een oproep om goudvissen te lenen. Hoewel we verzekerden goed voor ze te zorgen, kon niemand zijn goudvissen missen. Daar laten we ons natuurlijk niet door tegenhouden! Nu hebben we dode goudvissen in de etalage.  En thee met cake (niet droog) in de winkel!

Overigens is het onbekend wie Hendrik Groen is. Groen is niet zijn echte naam, misschien is de schrijver niet eens in de tachtig… Maar waarachtig is Pogingen iets van het leven te maken wel!

Booker Prize en stomheid

Sinds ik deze zomer Met stomheid geslagen van Edward St Aubyn las, denk ik dat de jury van de Booker Prize extra-literaire redenen heeft voor hun keuze van boeken.

St Aubyn, bekend geworden met zijn semi-autobiografische romans over Patrick Melrose, schreef een satirische roman over het Britse literaire prijzencircus. De auteurs kunnen niet schrijven en de juryleden hebben geen behoefte de romans te lezen. Het resultaat is een zeer onverwachte winnaar.

Het zou mij niet verbazen als de jury de longlist van de Booker heeft samengesteld op basis van covers kijken. Man, wat zitten er prachtige tussen! Van de 10 die we in de winkel hebben (nog niet alle titels zijn verschenen) zou ik er zo 4 willen hebben op basis van de kaft. En de winnaar? History of the rain van Niall Williams. Van dichtbij is hij nog mooier dan op de foto, met glanzende letters!