Onopgemerkte boeken

Deze waanzinnige boekenweek kozen wij een eigen weg. We besloten deze week vooral boeken in het zonnetje te zetten, die ons inziens te weinig gelezen worden. De aftrap was zaterdag met de boekenweekborrel. We spraken daar met Reinjan Mulder en Thomas Heerma van Voss over hun boekje Onzichtbare boeken, dat het verhaal vertelt over hun uitgeverij waarvan de boeken niet opgemerkt worden. Jeroen de Jager interviewde Ernst Timmer over zijn boek Florijn. Ik, Lot, sprak een column uit over onopgemerkte boeken. De (licht bewerkte) column kun je hier beneden lezen.

Zaterdag was ook de aftrap van de boekenladder: klanten mogen een te weinig gelezen boek in de schijnwerpers zetten. Reinjan Mulder deed het eerste boek erin: Nikol Ljubic – Als was het liefde. Klanten voegden Rebekka Bremmer – Evolutie van een huwelijk, Alessandro Barrico – Driemaal bij dageraad, Michel Boll – Houdini of De tussentijd en Jan Arends – Keefman toe. Je kunt zelf ook een boek toevoegen Welk boek moet moet volgens jou meer gelezen worden? Schrijf een aanbeveling op een buikbandje!

Lot’s column:
Vroeger las ik graag boeken die niemand anders las. Dan was het niet erg dat ik niet begreep waar die anderen het over hadden als ze een boek bespraken. Wanneer ik namelijk wel een bestseller las, een klassieker of een ander boek waarover iedereen het heeft, dan begreep ik vaak niet waarover de gesprekken gingen. Vaak vond ik het stiekem niet mooi of diepzinnig of goed.

Bij ongelezen boeken is dat niet erg. Vind je een boek niet mooi, dan is dat niet erg want de rest van de wereld heeft het niet gelezen. Vind je een onopgemerkt boek wel mooi, dan is dat ook niet erg, want de rest van de wereld heeft het niet gelezen en kan toch geen oordeel vellen. Uit veiligheid las ik boeken die niemand las. Zo las ik van Salinger liever Franny en Zooey dan de de leeslijstklassieker The catcher in the Rye.

(Dat is een prachtig boek! Lees het, omdat het, meer nog dan The catcher in the Rye gaat over ons: lezers, mensen die zichzelf, tegen de tijd in, willen verdiepen, die vaak het gevoel hebben te weinig gehoor te vinden. )

Zo las ik talloze prachtige boeken, die niemand anders las en daarom al snel niet meer te krijgen bleken. Graag had ik jullie vandaag De stad van de dromende boeken van Walter Moers aangeraden. Helaas, niet meer te krijgen.

Maar er is de laatste jaren iets veranderd. Iets in mij. Ik ben boekverkoper geworden. Eerst in Nijmegen, waar ik merkte dat het heel goed mogelijk is van een wat stoffig geworden boek een seller te maken als je je liefde maar deelt. Zo speelde ik Kalme Chaos van Sandro Veronesi en Over het water van Hans Maarten van den Brink in de kijker van de Nijmeegse lezer.

En nu heb ik een eigen boekhandel. Nu lees ik geen onzichtbare boeken meer, want boeken die ik goed vind, kan ik nu naar hartelust aanraden. Ik blijf ze stug op tafel leggen. Ze blijven in het aanraadrepertoir (voor de juiste lezer, maar dat is een ander verhaal…) En sinds ik om de week een boek mag aanraden op radio 4, vinden mijn lievelingen ook een weg buiten mijn winkel. Ik begreep van de uitgever dat Mijn valse verleden van Alex Bakker door mijn aanraden een boost in het land heeft gekregen.

Tegenwoordig vinden de boeken die ik mooi vind, zelfs hun weg naar de shortlist van de Libris literatuurprijs!  Ik laat maar in het midden of dat betekent dat ik zelf misschien main stream ben geworden… Maar goed, het is daarom onmogelijk geworden Niña Weijers of Kees ‘t Hart aan te raden als onzichtbaar boek.

Ik heb gekozen voor een boek dat in beide thema’s past: ons eigen thema, boeken die te weinig gelezen zijn, en het thema van de boekenweek, Waanzin in de Letteren. Het is Ervaring niet vereist van Leonie Holtes. Holtes gaat tijdens haar studie psychologie stage lopen in een TBS-kliniek. Vanaf het begin is ze in verwarring. De patienten in de TBS-kliniek kan ze maar moeilijk scheiden van het personeel. Die verwarring trekt haar wel: ze wil deze patienten, die afhankelijk zijn van hun medemensen om hun vrijheid terug te krijgen, helpen.

Na haar studie besluit ze te blijven werken in de kliniek. Haar verwarring wordt er niet minder om. De bedrijfsvoering in de instelling blijkt waanzinniger dan je kan bedenken en binnen de kortste keren is zij, gewoon afgestudeerd psychologe, afdelingshoofd en hoofdtherapeute van mensen met zeer diverse problematiek. Bijscholing vindt haar leidinggevende niet nodig.

Een schrijnend verhaal over een zeer onvolmaakt systeem. Maar waarom ik het jullie graag aanraad is dit: steeds stelt ze zich de vraag: wie is er hier nou gek? En wat is gekte dan eigenlijk? Mijns inziens, en nu komt de boekhandelaar om de hoek met een moreel standpunt, ik weet niet of dat wel mag volgens Het Groot Handboeck voor den Boeckverkooper, mijns inziens is dat de vraag die we ons altijd moeten stellen, bij elk label, bij het hokje waar mensen andere mensen inpassen. Wie is er hier nou gek?

Daarom, oh hemel, nu ga ik ook nog in het openbaar een mening geven over de boekewereld. Ik denk dat ik geroyeerd wordt uit de facebookgroep van het boekenvak. Daarom heb ik moeite met dat gekokketteer met gekte en waanzin die in deze boekenweek overal te bespeuren is. Opeens is iedereen gek.

Leonie Holtes’ boek heeft wat mij betreft te weinig aandacht gekregen. Ondanks dat het goed geschreven is, helemaal niet zwaar. Ondanks het aan de kaak stellen van het systeem, ondanks de talkshow-waardige inhoud van haar boek. Ondanks haar mooie gezicht op de achterkant. Leonie Holtes leeft namelijk niet meer. Uiteindelijk werd haar verwarring te groot en pleegde ze suicide voordat haar boek helemaal af was.

Dat maakt haar boek niet minder leesbaar, niet minder belangrijk en niet minder universeel. Eerder meer. Daarom raad ik jullie haar boek aan als aankoop naast Onzichtbare boeken van Thomas Heerma van Voss.