De winnaar van de schrijfwedstrijd 2023!

Wacht tot het voorjaar – Trisha Kingma

‘God is een hond,’ mompelde ik.

‘De mens een ondankbare hond,’ zei mijn nieuwe buurman. Uitgerekend naast een dikke betweter van een Rus was ik teruggezet, net zo achteloos als Italianen in de sneeuw van Colorado werden achtergelaten. We keken uit op de fantastische letter F, de beste, die de grootste genieën voortbracht.

‘Het enige wat ons van God verwijderd is dus dankbaarheid,’ concludeerde mijn nieuwe buurvrouw aan mijn andere kant. Ze had een glanzend, rode kaft met grote letters. ‘Noem elke dag tien dingen waar je dankbaar voor bent,’ zei ze.

‘Dat maak ik zelf wel uit,’ zei ik. Dat uitspellen. Als god zo dom was, dan hoefde het niet voor mij.

Niet veel later werd het gevreesde karretje voor afgedankte boeken weer eens langs de kasten geduwd. Het bleef lang bij de “F” staan. Die sierlijke doch krachtige letter F. We zagen allemaal hoe een zoekende vinger bleef hangen bij de ‘Fa’. Hoe hij toen opnieuw begon op de rij, en verder gleed, de hele letter F af. Het was duidelijk; Ze zochten mij, ik leefde hier op geleende tijd.

‘Ik denk dat je vandaag wel iets hebt om dankbaar voor te zijn,’ zei de buurvrouw, toen het karretje doorreed.

‘Weet je wat wij Bandini’s doen met de dingen waar we dankbaar voor moeten zijn?’ zei ik. ‘Wij gooien het gouden sieraad weg dat we terugkregen. We verbranden het geld dat vader kwam brengen.’

‘Je bent uit de tijd,’ zei ze.

‘Wacht maar,’ zei ik.

‘Wachten is verliezen,’ zei ze, en ze zei nog meer, maar ik keek naar buiten, waar de mensen liepen, waar de bakker tegenover de straat zijn brood verkocht, en waar er voorzichtige groene knoppen aan de bomen kwamen.

De tijd gaat kreupel en kreunend voort, op die diepe en trieste dagen waar je niet wordt opgepakt en in niemands hart leeft. Mijn dikke buurman had er geen last van. Ik was schamel, en schaamde me ervoor. Maar juist de schaamtevollen smachten naar gezien worden, in al hun donkere, getergde zwijgen. Mijn wachten was niet dom voor je uit staren zoals ze doen in de rij bij de bakker. Mijn wachten was intens en broeiend. Niet úit de tijd, maar diep erín. Dieper dan tien keer dankjewel zeggen en je een hondse god voelen.

De eerste knoppen werden bloesem. Een meisje pakte de rode buurvrouw op, bladerde erdoor, en zette haar weer terug. De buurvrouw was geïrriteerd, het telde niet als je niet werd meegenomen. Ik was nog licht van deze schadenfreude toen ik opeens zelf de zachte vingers voelden op mijn schamele kaft en werd opgetild. ‘Wacht tot het voorjaar, Bandini,’ hoorde ik fluisteren. Die warme blik die over je papieren glijdt. Op en neer, en op en neer. Soms zich even afwendend, bij die tien verkwiste dollars in de gokhal, die gebroken slee. Maar ze zullen terugkeren, de eerlijksten zullen terugkeren, want ze weten; dit is de mens, zo is de mens.

—

Juryrapport:

De juryleden Jeanet van Omme van Het schrijfatelier en Lot Douze van Boekhandel Over het water hadden elk een andere lezing van wat de schrijfopdracht van dit jaar was. Daarom liepen de top vijven vrij uiteen. Desaniettemin hadden we een overlap van 2 verhalen uit de 25 inzendingen.

Toch kwamen alle inzendingen nog een keer ter tafel en werden nog een, twee keer bekeken en doorgenomen. Een aantal werden zelfs nog vaker besproken.

Steeds beter begrepen de juryleden elkaars interpretatie van de opdracht. Een paar verhalen stoomden op naar de subtop.

Steeds meer werd ook duidelijk dat de jury houdt van verhalen die zich niet in een keer laten doorgronden. Verhalen in onze top en subtop zijn verhalen die bij elke lezing meer van zichzelf blootgeven, beter worden, nieuwe lagen blijken te hebben. De twee topverhalen zijn dat bij uitstek.

In het verhaal Op de rug van Grote Broer van Erik van der Velden, een knappe, persoonlijke en hedendaagse verwerking van 1984, is het heel erg nodig om meerdere keren te lezen om de politieke visie van het verhaal en de morele insteek van de auteur duidelijk voor ogen te krijgen. Herlezen is geen straf. Het verhaal heeft een fijn ritme en mooie zinnen. Goeie beelden ook. Op de rug van Grote Broer laat je achter met een onheilspellend gevoel en bij elke herlezing groeit de bewondering voor de subtiliteit en de ironie van de auteur.

Wacht tot het voorjaar begint met een achterstand, omdat het verwerkte boek bij de juryleden niet bekend is. Het verhaal zorgt er echter voor dat we Wacht tot het voorjaar, Bandini van John Fante willen lezen. En dat is een prachtig effect van dit verhaal.

We lezen het verhaal vanuit het fysieke boek dat per ongeluk op de verkeerde plek wordt teruggezet en daardoor het noodlot ontloopt. Dat dit een basisgegevens van de verwerkte roman is ontvouwt zich pas bij herlezing. Ook dan valt op hoe mooi de schrijver de buurboeken schetst in kleine opmerkingen. Alle zinnen blijken ingenieus samen te hangen en het beeld te illustreren dat de auteur in het hoofd heeft.

Uit de keuze van het boek, de dialoog tussen de boeken en de observaties van de verteller (het boek zelf) duikt en gelaagd, warm, vergevingsgezind, maar realistisch mensbeeld op. Het boek is op een grappige, zichzelf neerhalende manier, zelfgenoegzaam. Er zit plezier in de taal, mooie vondsten en een goeie eerste zin.

Ja, ja de jury was het eens: Wacht tot het voorjaar van Trisha Kingma wint dit jaar de schrijfwedstrijd van Boekhandel Over het water. Gefeliciteerd!